GEMİ TİPLERİ

1. YÜK GEMİLERİ
Yük taşımak için denizden yararlanma fikri günümüzden 6000 yıl öncesine kadar giden bir tarihçeye sahip olmakla birlikte bu alanda en büyük gelişmeler endüstriyel devrimin başlaması ile ortaya çıkmıştır. Özellikle 20. Yüzyılda ortaya çıkan aşırı talebi karşılayabilmek için yük gemilerinin sayı, tip, hız ve tonajları sürekli artmıştır.
A. KURU YÜK GEMİLERİ (GENERAL CARGO SHIP – TRAMP SHIP):
Bu gemiler 1960’lara kadar değişik kuru yük ve hatta bazen sıvı yük taşıyarak tüm ticaret filolarının bel kemiğini oluşturmaktaydı. Ancak özellikle son 20-30 yılda ortaya çıkan özel yük gemileri (dökme yük, konteynır, Ro-Ro vs.) nedeni ile önemini kaybetmekte olan kuru yük gemileri günümüzde küçük boyutlarda ve kısa mesafeli seferler için inşa edilmektedirler. Taşınacak yük miktarına göre güverte, ambar ve yükleme-boşaltma donanımlarının dizaynı bir kuru yük gemisinin temel karakteristikliklerini belirler. Kuru yük gemilerinin tonajı 10000GT’u geçmez ve hız aralığı 12-18 knottur.
B. KONTEYNIR GEMİLERİ (CONTAINER SHIP):
1960’ların başında standart büyüklükteki konteynır denen sandıkları kullanarak kara ve deniz yollarındaki ulaşımı birleştirme fikri ile ortaya çıkmıştır. Bu tür gemilerin yükleme boşaltmaları özel donanımlı limanlarda yapılır bu nedenle genellikle bu gemilerde ayrıca bir yükleme-boşaltma donanımı bulunmaz.
Konteynır gemisi boyutları çok farklılıklar gösterir. Bu türün en büyük örnekleri 300m. boya ulaşabilir. Bu tür gemilerin genellikle yüksek hızlarda seyretmesi istenir, ortalama hız aralığı 18-25knot. arasındadır. Bu yüksek hızları sağlamak üzere tekne formu narindir ve makine gücü yüksek seçilir.
C. DUBA TAŞIYAN GEMİLER (BARGE CARRIER):
1960’ların sonunda gemilerin limanlarda harcadığı zamanı minimuma indirme gayretinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Kargo gemi içinde çok büyük boyutlu yüzer dubalar içinde taşınır ve yükleme-boşaltma geminin limana yaklaşmasına gerek kalmadan liman açıklarında gerçekleşir. Bu dubalar liman ile gemi arasında römorkörler tarafından taşınır. Bu tür gemiler az sayıda üretilmiş ve konteynır gemileri gibi yaygın olarak kullanılmamaktadırlar.
D. DÖKME YÜK GEMİLERİ (BULK CARRIER):
Tahıl, maden cevheri, kömür, gübre, şeker gibi kuru dökme yükleri taşımak üzere dizayn edilirler. Yükleme-boşaltma kreyn, konveyör veya pompalarla yapılır. Bu amaçla genellikle limanlardaki donanımlar kullanılır ve bu gemiler böyle donanım taşımazlar. Gemi tonajları 200.000DWT’a kadar çıkabilir ancak hız genellikle düşüktür (12-14knot). Bu tür gemilerin özel bir hali olan OBO (Oil Bulk Ore) gemileri değişik tanklarında petrol, dökme yük veya cevher taşıyabilirler.
E. Ro-Ro GEMİLERİ (ROLL ON-ROLL OFF):
Karayolu-denizyolu bütünlüğünü sağlamak üzere tekerlekli kargo treylerlerinin rampalar yolu ile gemiye yüklenmesi ve taşınması fikriyle ortaya çıkmıştır. Bu gemiler 18-22 knot arasında seyredecek şekilde dizayn edilirler.
F. LNG (SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ) GEMİLERİ:
LNG gemilerinin kapasiteleri 150.000m3’e varabilir. Hızları 16-19knot arasındadır.
G. LPG (SIVILAŞTIRILMIŞ PETROL GAZI) GEMİLERİ:
LPG gemileri bütan, propan, etan ve polipropilen gibi ağır petrol ürünleri taşırlar. Bu gemilerin kapasiteleri 100.000m3’e ulaşabilir. Hız aralığı 16-19 knot arasındadır.

2. TANKERLER:
Tanker dünyada artan ham petrol gereksinimine paralel olarak ortaya çıkmış ve özellikle 1970’lerin başında ortaya çıkan petrol krizinden sonra boyutları gitgide artmış bir gemi tipidir. Ham petrolün artan fiyatı ile ortaya çıkan ekonomik dengeler 1970’lerin sonlarında 500.000DWT’a varan süper tankerleri ortaya çıkarmıştır. Ancak 1980’lerin ortalarından itibaren düşmeye başlayan petrol fiyatları ile tanker boyutları da düşmeye başlamıştır.

3. YOLCU GEMİLERİ (PASSENGER SHIP):
Yolcu gemileri son 20-30 yılda büyük değişiklikler gösteren bir gemi tipidir. Günümüzde yolcu gemileri turist taşıyan modern cruise gemileri ve kısa orta mesafelerde yolcu ve araç taşıyan feriler olarak ortaya çıkmaktadır. Bu tür gemilerde rekabet nedeniyle yolcu konforu en önemli etken haline gelmiş ve en son teknolojik, mimari ve estetik gelişmeler bu gemilerin inşasında kullanılmaktadır.

4. SAVAŞ GEMİLERİ (WARSHIPS):
Modern savaş gemilerinin dizayn karakteristiklikleri bu gemilerin taşıması gereken silah sistemleri ile bu gemilere karşı yönelen silahların nitelikleri ile belirlenir. Günümüzde savaş gemileri için en önemli tehdit unsuru güdümlü füzeler, denizaltılar ve uçaklardır. Bu yüzden modern savaş gemileri denizaltı avlayıcı helikopterler ve hava saldırılarına ve füzelere karşı yoğun koruma sağlayacak yakın savunma sistemleriyle donatılır. Bunun yanı sıra savaş gemisi kurtarma operasyonları, kaçakçılıkla mücadele, yabancı limanları ziyaret, kara sularının kontrolü, ticari gemilere eskortluk yapmak gibi çok değişik faaliyetlerde bulunabilir.

A. UÇAK GEMİSİ
Güverteleri uçak pisti olarak dizayn edilmiş olan ve uçak taşıyan gemilerdir. Ortalama süratleri 35 denizmilidir.
B. KRUVAZÖRLER
Çok tehditli ortamlarda savaş kabiliyetine ve yüksek manevra yeteneğiyle süratine sahip donanmanın ana vurucu gücü olan gemilerdir.
C. MUHRİPLER
Deniz harekatlarında çok maksatlı kullanma yetenekleri olan yüksek sürat ve manevra kabiliyetine sahip gemilerdir.
D. DENİZALTI GEMİLERİ
Sualtında harekat kabiliyeti olan füze ve torpido silahlarına sahip gemilerdir.
E. HÜCUMBOTLAR
Yüksek süratli ve manevra kabiliyetleri olan küçük tip gemilerdir.Süratleri 40-50 denizmili arasındadır.
F. MAYIN GEMİLERİ
Harp şartlarında limanların,boğazların ve gemilerin geçiş yollarının emniyetini sağlamak maksadıyla mayın dökme, mayın tarama ve avlama özelliklerine sahip olan gemilerdir.
G. ÇIKARMA GEMİLERİ
Amfibi harekatta kuvvetlerimizi düşman sahillerine ulaştırmak maksadıyla kullanılan gemilerdir.


5. SERVİS GEMİLERİ :
A. BALIKÇI GEMİLERİ:- (FISHING BOATS):
Dünya üzerinde sayıca en fazla bulunan deniz aracı tipidir. Balıkçı gemilerinin dizayn özelliklerini yakalanacak deniz ürünün cinsi ve avlama tekniği belirler. En yaygın tip gemi kıçından salınan bir ağ ile çalışan trol teknelerdir. Bu teknelerin temel dizayn özellikleri olabildiğince açık bir güverte ile güçlü bir vinç sistemidir. Yurdumuzda en çok kullanılan tip gırgır teknesi olup yakın sahil balıkçılığı uygulanır.
B. ROMORKÖR (TUG):
Temel amacı manevra veya hareket yeteneği sınırlı olan deniz araçlarını çekmek veya itmek yolu ile yardım etmektir. Genelde; liman romorkörleri ve açık deniz romorkörleri olmak üzere iki tip romorkör vardır.